Get Adobe Flash player

Historia

Rys historyczny

Chodecz to niewielkie miasto położone w południowo – wschodniej części Kujaw (woj. kujawsko – pomorskie). Jako stara osada wymieniana już w XIV wieku – de Chodcza, Chotech w 1418 roku, ale w 1520 Chodecz.
Nazwa wsi Chodecz – wieś Chodka, pojawiła się w dokumentach dopiero w 1325 roku. Zmiany wsi na miasto dokonał na prośbę Jana Kretkowskiego, podstolego dobrzyńskiego i starosty brzesko – kujawskiego, Władysław III dokumentem wydanym w Budzie 2 listopada 1442 roku. Chodecz lokowany został na prawie chełmińskim. Okres świetności miasta przypada na XV i XVI wiek. W 1520 roku Zygmunt Stary uwolnił mieszczan na osiem lat od płacenia czynszów, danin i poborów z wyjątkiem cła i czopowego, a Zygmunt August w 1545 roku zwolnił miasto od różnych ciężarów. Tenże, za staraniem Jerzego i Andrzeja Kretkowskich, nadał miastu w 1563 roku prawo odbywania jednego jarmarku w roku, obok istniejących już z nadań wcześniejszych dwóch jarmarków i jednego nadanego w 1544 roku. W miejsce spalonego przywileju lokacyjnego Zygmunt III nadał w 1592 roku nowy przywilej, w którym miasto otrzymało prawo magdeburskie. Przywilej ponadto potwierdzał prawo do odbywania czterech jarmarków w roku oraz prawo zakładania cechów rzemieślniczych.

W XVII stuleciu, w wyniku wojen szwedzkich, miasto zaczęło podupadać. Zniszczone pożarami, grabieżami i zarazami, przeobraziło się w osadę rolniczą. Próbę dźwignięcia miasta z upadku podjął jego właściciel, Ludwik Kretkowski. Za jego staraniem Jan Kazimierz dokumentem z 1666 roku dodał do czterech przyznanych wcześniej jarmarków jeszcze trzy. Podjęte przez Ludwika Kretkowskiego wysiłki miały znaczenie doraźne i nie zapobiegły dalszemu upadkowi miasta. Zniszczenia dopełniły epidemie i pożary. W 1733 roku, na skutek pożaru miasto zostało uwolnione od opłaty czopowego od piwa.

Pewne ożywienie w życiu miasta można zaobserwować w ostatniej ćwierci XVIII stulecia. Ówczesny właściciel Chodcza, stolnik inowrocławski, Stanisław Jarnowski, uzyskał u króla Stanisława Augusta odnowienie przywilejów. Dokumentem z 1776 roku, król nadał miastu prawo odbywania sześciu jarmarków rocznie.

W końcu XVIII wieku Chodecz otrzymał połączenie pocztowe przez Krośniewice z Łęczycą i przez Brześć Kujawski z Toruniem. Miasto po przejęciu go przez Jakuba Zygmunta Kretkowskiego stało się centrum administracyjno – gospodarczym dominium chodeckiego.
W wyniku drugiego rozbioru Chodecz znalazł się pod okupacją pruską. W nowej strukturze administracyjnej miasto zostało przypisane do powiatu kowalskiego i wraz z nim weszło w skład departamentu piotrkowskiego Prus Południowych. Po trzecim rozbiorze Polski, powiat kowalski wraz z radziejowskim i brzeskim przeszedł do departamentu poznańskiego. Chodecz miał charakter wybitnie rolniczy, słynął z handlu końmi oraz sprzedaży lnu i konopi.

Po zwycięstwach pod Jena i Auerstaedt oraz kapitulacji Magdeburga i Kostrzynia, wojska napoleońskie wkroczyły na ziemie polskie. Kampania zimowa 1806 – 1807, zwana „pierwszą wojną polską”, przyniosła wyzwolenie znacznej części ziem polskich. Wyzwolenie Chodcza nastąpiło w dniu 18 XI 1806 roku.

W dobie Księstwa Warszawskiego Chodecz administracyjnie należał do powiatu kowalskiego, wchodząc wraz z nim w skład departamentu bydgoskiego W końcu 1812 roku, Chodecz utracił prawa miejskie. Ostatnim burmistrzem był nominowany jeszcze w 1807 roku niejaki Wojciechowski. Rok 1822 był przełomowy dla Chodcza. W dniu 2 kwietnia przywrócone zostały osadzie prawa miejskie, miasta V rzędu. Stało się to możliwe dzięki staraniom Ignacego Lipskiego, który okazał się jednym z lepszych gospodarzy tego miasta.
Ożywienie gospodarcze, jakie przeżywał Chodecz w latach dwudziestych XIX wieku, miało związek z projektem utworzenia okręgu sukienniczego przez Rejmunda Rembielińskiego. Centrum mieścić się miało w Łęczycy. Pozostałe miasteczka, do których dzięki porozumieniu Lipskiego z Rembielińskim należał również Chodecz, miały zostać osadami sukienniczymi. To zakrojone na wielką skalę przedsięwzięcie upadło na skutek wybuchu Powstania Listopadowego. Okres międzypowstaniowy stanowił w dziejach Chodcza pewien etap zastoju życia gospodarczego miasta.

W tych trudnych dla Chodcza czasach, życie w mieście nie zamarło. Chodecz leżący na trakcie pocztowym łęczycko – toruńskim posiadał stałe połączenie z większymi ośrodkami miejskimi. Stacja pocztowa znajdowała się w Ostrowach. W Chodczu mieściła się jednak ekspedycja pocztowa wraz z 8 końmi.

Lata sześćdziesiąte rozpoczęły się dla Chodcza pomyślnie. W 1860 roku miasto otrzymało kolejne połączenie drogowe przez wybudowanie szosy sieradzko – włocławskiej. W dwa lata później ukończono budowę linii kolejowej warszawsko – bydgoskiej. Stacja kolejowa dla Chodcza znajdowała się początkowo w Ostrowach, w pewnym oddaleniu od miasta. W chwili, kiedy przed miastem stanęła ponownie szansa ożywienia gospodarczego (farbiarnia), wybuchło Powstanie Styczniowe. Sam Chodecz pozostawał jednak z dala od bezpośrednich potyczek i incydentów zbrojnych. Przyczyn upadku Chodcza po Powstaniu Styczniowym, należy upatrywać w restrykcjach gospodarczych, jakie zostały nałożone na Królestwo Polskie. W tej sytuacji Chodecz w 1867 roku utracił prawa miejskie i został zamieniony na osadę.

Chodecz w początkach XX wieku miał swój znaczący udział w walkach klasowych i wyzwoleńczych. Datą przełomową był rok 1905, który na wsi dał o sobie znać burzliwymi wystąpieniami i strajkami robotników rolnych.

Wybuch I wojny światowej, przyniósł w całym Królestwie Polskim ożywienie działalności politycznej. W niewielkim środowisku Chodcza, największe wpływy utrzymywała endecja i PPS. W trakcie trwania tych rewolucyjnych wydarzeń nadszedł brzemienny w skutkach dzień 11 listopada 1918 roku.

Chodecz odzyskał wolność wraz z całym Królestwem Polskim. Nie spowodowało to żadnych zmian w ustroju miasta i gminy, ani tez w sytuacji gospodarczo – społecznej. Mieszkańcy Chodcza utrzymywali się z pracy w rzemiośle, handlu, rolnictwie, instytucjach państwowych i samorządowych. Działały małe zakłady przemysłowe i rzemieślnicze. Próby uprzemysłowienia Chodcza były podejmowane sporadycznie i nie przynosiły większych efektów. Dopiero w latach 1937 – 38 wybudowano dwa zakłady: rzeźnię i mleczarnię. Wszystkie chodeckie zakłady miały tylko lokalne znaczenie.

W okresie międzywojennym zaczął się też Chodecz stawać ośrodkiem wypoczynkowym dla mieszkańców Łodzi, Warszawy i innych dużych miast. Podczas II wojny światowej, na terenie Chodcza i jego okolic nie toczyły się żadne większe działania wojskowe.

Chodecz wyzwolony został 19 stycznia 1945 roku przez Armię Radziecką. W tymże jeszcze dniu przedwojenni działacze i urzędnicy przystąpili do organizowania polskiej administracji. Zgodnie z dekretem z 1944 roku utworzono w Chodczu wspólne władze administracyjne dla miasta i gminy. Pierwsze posiedzenie tworzonej Rady Narodowej odbyło się 26 lutego 1945 roku. Jako samodzielna jednostka administracyjna, istniał Chodecz do l stycznia 1973 roku, kiedy to utworzył z gromadą Chodeczek gminę Chodecz.

Rozwój gospodarczy i urbanistyczny Chodcza w okresie powojennym był określany przez stan finansów miejskich i możliwość pozyskiwania terenów budowlanych. Chodecz zajmował ten sam obszar, co przed 1939 rokiem.

Poważną przeszkodą uniemożliwiającą szybszy rozwój Chodcza, były zbyt małe dochody miasta. Pokrywały one zaledwie około 30% wydatków. Miejscowe przedsiębiorstwa, takie jak Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, Spółdzielnia Pracy Branży Drzewnej „Zgoda”, Państwowy Ośrodek Maszynowy (potem SKR), też nie posiadały dochodów umożliwiających im wznoszenie nowych obiektów gospodarczych i towarzyszącego im budownictwa mieszkaniowego oraz komunalnego. Gospodarstwa były przeważnie karłowate (0,5 – 5 ha) i przynosiły mierne dochody ich właścicielom i miastu.

Powoli od lat siedemdziesiątych zmieniał się stosunek władz państwowych do rzemiosła. Stopniowo wzrastała ilość zakładów prywatnych i uspołecznionych świadczących usługi, np. w 1981 roku – 17 zakładów (5 uspołecznionych i 12 prywatnych), zatrudniających 27 osób (9 i 18), a w 1985 roku – 21 zakładów (4 i 17), zatrudniających 30 pracowników (8 i 22). Władze miejskie Chodcza starały się przyspieszyć jego rozwój poprzez lokowanie w nim i najbliższej okolicy ośrodków wczasowo – turystycznych. Nawiązały współpracę z dużymi zakładami z Łęczycy, Łodzi i Włocławka zainteresowanymi w budowie ośrodków wczasowych. Prezydium Rady było też inicjatorem i organizatorem budowy kąpieliska (zakończone w 1969 roku) i amfiteatru (1972 rok). Nie doszła do skutku budowa sanatoriów i przekształcenia Chodcza w ośrodek leczniczy.

Dziś Chodecz jest siedzibą gminy liczącej blisko 7 tysięcy mieszkańców. To region typowo rolniczy, brak tu znaczącego przemysłu, co stanowi poważny mankament w możliwościach zatrudnienia dla osiadłych tu ludzi.

Szansą na rozwój gminy jest bez wątpienia mała turystyka i rekreacja. Ma to pokrycie w walorach turystyczno – krajobrazowych.